انسان در شعر اقبال لاهوری

رساله حاضر، رساله¬ای است که انسان و ویژگی آن¬ در اشعار اقبال لاهوری مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از آن این است که خواننده با مطالعه دقیق به جامعه مطلوب با موضوعات انسان که مورد نظر اقبال است دست یابد.مجموعه اندیشه¬های اقبال درباره ی انسان و تمامی طرح ها و آرزوهای او برای ایجاد انسانی بهروز و سعادتمند، در وجود « انسان کامل » خلاصه شده است . انسان کامل اقبال ، انسانی است که همه ی مراحل مختلف حیات را در ساحت ذهنی و عینی پیموده است و زندگی را از فراز قله های عظیم و رفیع معرفت می بیند. انسان کامل از نقطه نظر اقبال انسان کامل آن است که در شریعت و طریقت و حقیقت تمام باشد و در چهار چیز به کمال باشد: اقوال نیک و افعال نیک و اخلاق نیک و معارف. شعر و اندیشه ی اقبال ،درکل کوشش در جهت یافتن چنین انسانی است و اصولاً طرح دستگاه فلسفی او که از بازیابی نخستین مراحل حیات فردی تا آخرین منازل حیات اجتماعی را در بر می گیرد در نهایت ، تحقق چنین انسانی آرمانی است. از نظر اقبال، نخستین ویژگی بارز انسان کامل آن است که « خویش » را می شناسد و با شناخت خویش ، خود را باز می آفریند . به نظر اقبال آدمی سر نوشتی سخت و وجودی نرم و نازک دارد.بدین منظور پس از گذراندن مراحل تحقیق،حاصل پژوهش درشش فصل بیان شده است.در فصل اول کلیات: هدف تحقیق، پیشینه تحقیق،روش کار،و فرضیات شرح داده شده است، در فصل دوم به زندگی نامه اقبال پرداخته شده است و در فصل سوم که انسان از دیدگاه قرآن و ویژگی انسان کامل و نمونه هایی از انسان کامل پرداخته شده است و در فصل چهارم به عوامل تکامل و تعالی انسان و در فصل پنجم به عوامل بازدارنده تکامل انسان و در نهایت به نتیجه گیری پرداخته شده است. و در نهایت از جویندگان عرضه علم و ادب انتظار می رود که اندیشه های اقبال را در سایر حوزه ها نیز مورد بررسی قرار دهند.